Theo đó, năm 1902, một người Pháp đã viết quyển “Monographie de Baria”. Trong cuốn sách này tiết lộ về địa danh Bà Rịa ở Việt Nam. Cái tên Bà Rịa này xuất phát từ tên của một người phụ nữ là Nguyễn Thị Rịa. Bà chính là người đã có công khai phá và lập nên làng Phước Liêu vào năm 1789.
Bên cạnh đó, cuốn “Địa chí Bà Rịa” do Hiệp hội nghiên cứu Đông Dương cũng đã giải thích về nguồn gốc của địa danh Bà Rịa. Tên của địa phương này được người dân đặt để tỏ lòng tưởng nhớ đến bà Nguyễn Thị Rịa.
Được biết, ngày xưa, vùng Bà Rịa gọi là Mô Xoài hay Muỗi Xụy . Người Việt khi từ miền Trung đi vào khai phá Nam Bộ đã đặt chân đến đây đầu tiên. Theo truyền thuyết kể lại rằng, vào khoảng thế kỷ XVIII bà Nguyễn Thị Rịa đã từ Phú Yên – Bình Định đến vùng đất này khai phá.
Bà Nguyễn Thị Rịa (1665 – 1759), bà được người dân gọi là Tiên nữ Nương Nương, tước Hàm Nghè. Thời chúa Nguyễn, bà là người Việt là Đàng Trong. Bà có tính cách kiên định, nhân từ và giản dị. Từ khi còn trẻ, bà đã vào Nam để lập nghiệp rồi góp phần khai phá, lập ấp xứ Đàng trong. Bà chính là người đã tạo nên cộng đồng người dân ở vùng đất mới. Bà cũng bỏ tiền khai hoang và mở nông trại. Những người mới đến định cư đều được bà Rịa đối xử tốt và tạo điều kiện để làm ăn, sinh sống.
Đến năm 1759, bà Rịa qua đời. Vì không có con cháu nên bà để lại toàn bộ tài sản cho người dân Tam Phước. Người dân sau đó đã lập một khu mộ thờ cúng và tôn vinh bà. Khu mộ này hiện nằm cách trung tâm hành chính – chính trị của huyện Long Điền khoảng 4km. Khu mộ nằm sát đường, đối diện với Ủy ban Nhân dân xã Tam Phước, huyện Long Điền.
Vào ngày 16/6 âm lịch hàng năm, người dân xung quanh vùng vẫn tổ chức lễ giỗ cho bà Nguyễn Thị Rịa để tưởng nhớ bà.
Đến năm 1991, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu được thành lập được ghép từ tên của bà Rịa. Đến năm 2012, thành phố trung tâm hành chính – chính trị, tỉnh lỵ của tỉnh này cũng được đặt là thành phố Bà Rịa.
Ngoài ra, cây cầu nối Tam Phước – An Nhất, nơi bà Rịa từng khai hoang 300 mẫu ruộng cũng được đặt tên là cầu Bà Nghè.
Hằng
