Cách các cơn bão trên thế giới được đặt tên
Theo Tổng cục Khí tượng Thủy văn (Bộ TN-MT), bão được gọi bằng nhiều tên khác nhau tùy thuộc vào khu vực nơi chúng phát sinh.
Các cơn bão hình thành trên Đại Tây Dương được gọi là “Hurricanes”. Trong khi đó, bão hình thành trên Thái Bình Dương được gọi là “Typhoon”, và bão hình thành trên Ấn Độ Dương được gọi là “Tropical Cyclones”.
Các cơn bão có thể tồn tại trên biển trung bình từ 7 đến 8 ngày hoặc lâu hơn. Trong cùng một khu vực và thời điểm, có thể có từ 2 đến 3 cơn bão, thậm chí nhiều hơn. Do đó, việc đặt tên cho các cơn bão là cần thiết để tránh nhầm lẫn trong việc cung cấp thông tin về từng cơn bão.
Trong thời gian diễn ra chiến tranh Thế giới thứ 2, các nhà khí tượng của Lục quân và Hải quân Mỹ đã sử dụng tên phụ nữ để đặt tên cho các cơn bão.
Cụ thể, các cơn bão ở khu vực đông bắc Thái Bình Dương được đặt tên theo phụ nữ từ năm 1959 – 1960, và từ năm 1978 đã bắt đầu sử dụng cả tên nam giới. Ở vùng bắc Ấn Độ Dương, các cơn bão nhiệt đới không được đặt tên. Tại tây nam Ấn Độ Dương, việc đặt tên bão bắt đầu từ năm 1960. Ở châu Úc và nam Thái Bình Dương, các cơn bão bắt đầu được đặt tên (theo tên phụ nữ) từ năm 1964, và từ năm 1973, cả tên nam giới cũng được sử dụng.
Theo Tổng cục Khí tượng thủy văn, việc đặt tên cho các cơn bão ở khu vực tây bắc Thái Bình Dương (bao gồm cả Biển Đông của Việt Nam) chính thức bắt đầu từ năm 1945, và đến năm 1979, đã sử dụng cả tên nam giới.
Kể từ ngày 1.1.2000, các cơn bão ở tây bắc Thái Bình Dương được đặt tên theo một danh sách các tên mới phong phú. Danh sách này bao gồm những cái tên được đề xuất bởi 14 quốc gia và vùng lãnh thổ thuộc khu vực châu Á – Thái Bình Dương, là thành viên của Ủy ban Bão thuộc Tổ chức Khí tượng thế giới.
Mỗi thành viên trong nhóm cung cấp 10 tên, tạo thành danh sách tổng cộng 140 tên bão. Trong đó, rất ít tên bão là tên riêng của người, mà phần lớn là tên các loài hoa, chim, cây cỏ, động vật, và thậm chí là tên các món ăn.
Danh sách tên bão không được sắp xếp theo thứ tự chữ cái, mà theo thứ tự tên các nước đã đề xuất. Đặc biệt, sau một vài năm tổng kết, những cơn bão gây thiệt hại nặng nề cho các nước đóng góp tên sẽ bị loại khỏi danh sách và được thay thế bằng tên mới. Do đó, danh sách tên bão là không cố định và luôn có sự bổ sung.
Bão Trà Mi có ý nghĩa gì? 10 cơn bão được Việt Nam đặt tên như thế nào?
Tổng cục Khí tượng thủy văn cho biết, từ năm 2000, Việt Nam đã đề cử danh sách 10 tên bão với Ủy ban Bão quốc tế, bao gồm: SonTinh (Sơn Tinh), Lekima (Lekima), BaVi (Ba Vì), Conson (Côn Sơn), Sonca (Sơn Ca), Trami (Trà Mi), Halong (Hạ Long), Vamco (Vàm Cỏ), Songda (Sông Đà), và Saola (Sao La).
Năm 2021, Việt Nam đã đề xuất đổi tên các cơn bão gây thiệt hại hoặc theo yêu cầu của các nước. Theo đó, một số thay đổi đã diễn ra như sau: bão Saomai (tên cũ) được đổi thành SonTinh (Sơn Tinh, đổi vào năm 2008); bão Lekima (tên cũ) được đổi thành CoMay (Cỏ May, đổi vào năm 2021); bão Vamco (tên cũ) được đổi thành BangLang (Bằng Lăng, đổi vào năm 2022); bão Conson (tên cũ) được đổi thành LucBinh (tên đổi vào năm 2024); và bão Saola (tên được đề nghị đổi bởi Philippines).
Đến thời điểm hiện tại, có 10 tên cơn bão được Việt Nam đề xuất đặt tên trong hệ thống của Ủy ban Bão và Tổ chức Khí tượng thế giới, bao gồm: SonTinh (Sơn Tinh), CoMay (Cỏ May), Bavi (Ba Vì), LucBinh (Lục Bình), Sonca (Sơn Ca), Trami (Trà Mi), Halong (Hạ Long), BangLang (Bằng Lăng), Songda (Sông Đà), và Saola (Sao La).
Hiện nay, bão Trà Mi đang hình thành trên vùng biển Philippines. Cơn bão này dự kiến sẽ đổ bộ vào đảo Luzon trước khi đi vào Biển Đông, trở thành cơn bão số 6 của năm 2024. Tên Trà Mi được Việt Nam đặt cho cơn bão này.
Tên Trà Mi có ý nghĩa là một loài hoa thuộc họ hoa hồng, còn được gọi là hoa Sơn Trà. Tên khoa học của hoa là Camellia Japonica, thuộc chi chè, có nguồn gốc từ Đông Á.
Ngoài tên quốc tế được Ủy ban Bão thống nhất theo đề xuất của các quốc gia, nhiều nước như Philippines cũng có hệ thống tên bão riêng. Cơn bão Trà Mi được Philippines đặt tên là Kristine.
Việt Nam sử dụng hệ thống tên bão riêng bằng các con số theo dãy số tự nhiên.
Về diễn biến của cơn bão, ông Vũ Anh Tuấn, Phó trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, cho biết bão Trà Mi có xu hướng di chuyển về phía tây bắc. Dự kiến vào khoảng ngày 24.10, bão sẽ vào Biển Đông và trở thành cơn bão số 6 trong năm 2024.
Ông Tuấn cũng nhấn mạnh rằng sau khi vào Biển Đông, bão có khả năng đổi hướng di chuyển theo hướng tây, tăng cường độ và có thể đạt cấp 12, giật cấp 15 khi đi qua quần đảo Hoàng Sa, rồi hướng vào các tỉnh Trung bộ.
Hằng
