Ngô đồng là loại cây có trong những truyền thuyết gắn với loài chim phượng hoàng quyền lực.
Có cây ngô đồng có phượng hoàng
Cây ngô đồng là loại cây thân gỗ cao lớn thường mọc ở rừng núi. Hiện nay ở Việt Nam thì thành phố Huế có nhiều cây ngô đồng, đặc biệt cây ngô đồng ở Đại Nội Huế gắn với thời vua Minh Mạng và được xem là cây biểu tượng cho đất cố đô. Ngô đồng nở hoa thu hút nhiều khách tới chụp ảnh, đặc biệt ngô đồng gợi nhiều cảm xúc cho du khách.
Đó là vì cây ngô đồng gắn liền với truyền thuyết về loài phượng hoàng. Trong dân gian, có câu chuyện kể rằng trồng ngô đồng dẫn phượng hoàng tới. Phượng hoàng là loài linh vật không có thật và chúng chỉ đậu trên ngọn cây ngô đồng. Phượng hoàng được cả phương Đông và phương Tây cho là loài linh vật quý biểu trưng cho quyền lực, sức sống mãnh liệt.
Truyền thuyết kể rằng vua Phục Hy có lần thấy tinh hoa của năm vì sao rơi xuống cây ngô đồng và chim phượng hoàng liền đến đó đậu. Thế nên trong dân gian, cây ngô đồng được cho là loại cây thiêng và quý là như loài phượng hoàng. Trồng cây ngô đồng như ước mong giàu sang, đón được phượng hoàng.
Cây ngô đồng gọi phượng hoàng tới
Gỗ ngô đồng cũng được cho là gỗ tốt nhất để làm đàn, tạo ra tiếng đàn thanh trong như tiếng đàn của Bá Nha- Chung Tử Kỳ khi đàn lên có thể khiến hổ nín tiếng gầm, vượn nín tiếng hú.
Ở Việt Nam cây ngô đồng gắn với truyền thuyết núi Tản. Chuyện kể rằng từ thời Hồng Bàng, một người thanh niên lên núi Tản Viên chặt cây đưa về nuôi mẹ. Khi chặt xong người này đi gọi người lên núi cùng đưa về thì thấy cây lại hồi sinh như chưa từng bị đốn hạ. Anh này thấy lạ nên chặt lần nữa rồi nấp quan sát. Một ông lão tóc trắng đến gần cây, miệng nhẩm thần chú, cây thiêng đang sõng soài trên đất lại về liền gốc như cũ. Anh thanh niên chạy ra hỏi, thì ông cụ tóc trắng nói: “Ta chính là Sơn Tinh đại thần, vốn là Thái Bạch Thần Tinh Tử Vi thiên tướng, tức Thái Bạch Kim Tinh, vâng lệnh đức Ngọc đế xuống cai quản nước Nam. Cây đại thụ này là cây Ngô Đồng, cây gỗ đứng đầu trong các loại gỗ quý ở núi Tản trời Nam này, là nơi Phượng đậu cất cao tiếng gáy báo hiệu Thánh đế ra đời, đem lại buổi thái bình thịnh trị, sao có thể để ngươi chặt đi được”. Chính vì thế nên cây ngô đồng trở thành loài cây gắn liền với vua chúa, phú quý giàu sang.
Chuyện về cây ngô đồng trồng ở kinh thành Huế
Những cây ngô đồng được trồng ở Đại Nội Huế được xem là từ thời vua Minh Mạng. Cây ngô đồng trồng ở thời Minh Mạng là quà tặng từ Quảng Đông về, trồng ở hai bên góc điện Cần Chánh. Nhà vua đã sai lính quan mang lá đi tìm và biết ngô đồng mọc nhiều ở miền núi, tìm được thì lại mang về trồng ở góc điện.
Cây ngô đồng nở hoa màu tím hồng rất đẹp và thơ mộng. Nếu bên Trung Quốc, cây ngô đồng rụng lá trổ hoa vào mùa thu thì ở Việt Nam, ngô đồng lại nở vào cuối xuân sang hè.
Cho đến nay người ta vẫn thắc mắc những cây ngô đồng hiện nay ở kinh thành Huế là ngô đồng trồng từ thời vua Minh Mạng hay sau này. Thật khó để có thể kết luận nhưng nhiều người tin rằng những cây ngô đồng trong Đại Nội Huế là cây xuất xứ trời Nam.
Ngô đồng ở Trung quốc nở mùa xuân thì ở Việt Nam nở mùa thu
Ngô đồng nở hoa tím hồng làm tôn lên vẻ đẹp thơ mộng của cung đình Huế. Những cây ngô đồng trong Đại Nội huế bây giờ hàng năm nở hoa lại khiến nhiều người yêu thích tới thưởng thức ngắm nhìn. Thời vua Minh Mạng, hoa ngô đồng còn được in dấu lên Cửu Đỉnh để ngụ ý loài cây này có rất nhiều ở nước Việt Nam không riêng gì ở Trung Quốc. Điều đó cũng mang rất nhiều ẩn ý về lòng tự hào dân tộc.
Ngày nay Huế cũng đã cho trồng nhiều cây ngô đồng để tạo ra đặc trưng cho thành phố du lịch này. Ngô đồng còn được thấy nở nhiều ở dãy Trung Trường Sơn, từ Đông Giang – Tây Giang (Quảng Nam) cho đến Đakrông (Quảng Trị). Người xưa nói trồng ngô đồng chờ phượng hoàng tới như muốn nói về những giấc mơ sẽ thành hiện thực. Những cây ngô đồng ở kinh thành Huế vẫn khiến người ta nao nao tưởng nhớ về một thời đã xa.
