Loại cỏ dại này dễ kiếm, có nhiều công dụng với sức khỏe nếu sử dụng đúng cách.
Loại cỏ được nhắc đến ở đây là cỏ mần trầu. Nó còn được gọi bằng những cái tên khác như ngưu cân thảo, thanh tâm thảo, cỏ chỉ tía, cỏ vườn trầu… Loài cỏ này có tên khoa học là Eleusine Indica Gaertn, thuộc họ lúa, có thể cao khoảng 20-90cm, rễ phát triển nhanh, thân dài, phân nhánh thành bụi, lá so le. Cỏ mần trầu có hoa mọc thành cụm, quả có ba cạnh.
Loại cỏ này phát triển mạnh vào cuối mùa xuân và lụi tàn vào mùa hè. Hạt rơi xuống đất và tự mọc thành cây mới. Cỏ này có thể mọc quanh năm ở những vùng núi cao có thời tiết mưa ẩm.
Tác dụng của cỏ mần trầu
Cỏ mần trầu được coi là một loại thảo dược vì nó chứa nhiều hoạt chất như coumarin, saponin, alkaloid, tannin, phenol, steroid. Mỗi phần của cây cỏ mần trầu sẽ chứa những thành phần đặc trưng, chẳng hạn như cành và lá chứa nhiều flavonoid.
Theo y học cổ truyền, cỏ mần trầu được gọi là dã kê thảo, có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, tác dụng bổ huyết, hành huyết, lợi tiểu, mát gan, giải độc; có thể sử dụng trong các trường hợp hư tổn, chướng bụng, tiểu tiện không thông, trị sốt ốm, sốt rét, huyết áp cao, gan nóng, mụn nhọn, nhiễm trùng tiết niệu…
Cỏ mần trầu phát triển nhanh, dễ kiếm.
– Hạ huyết áp
Cỏ mần trầu có chứa etanolic, chloroform có tác dụng chống tăng huyết áp. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất etanolic giúp chống tăng huyết áp đáng kể hơn methalonic.
– Kháng khuẩn
Cỏ mần trầu có tác dụng kháng khuẩn ở mức độ thấp đến vừa với một số loại vi khuẩn như Salmonella choleraesuis, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa. Nguyên nhân là loại cỏ này chứa methanolic và chloroform vốn có đặc tính kháng khuẩn, chống oxy hóa.
– Chống viêm, hạ sốt
Cỏ mần trầu có chứa C-glycosylflavones có tác dụng kháng viêm. Điều này được phát hiện thông qua thí nghiệm trên với nhóm chuột bị mắc cúm hoặc viêm phổi.
Trong một nghiên cứu khác về tác dụng kháng viêm, chiết xuất etanolic và etyl axetat trong có mần trầu được chứng minh có thể làm giảm tình trạng phù nề ở chân đối với chuột.
Cỏ mần trầu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu sử dụng đúng cách.
– Ngừa rụng tóc
Cỏ mần trầu có chứa beta-sitosterol có tác dụng giảm cholesterol xấu và cholesterol toàn phần trong cơ thể. Ngoài ra, nó còn giúp ức chế hormone DHT. Đây là một loại hormone khiến tóc dễ gãy rụng, chậm mọc, làm mái tóc mỏng đi. Hormone DHT còn ngăn chặn nang tóc phát triển, khiến tóc chậm mọc lại.
Ngoài ra, cỏ mần trầu còn chứa palmitoyl có tác dụng ngăn chặn các gốc tự do làm tổn hại tế bào trong cơ thể, ngăn chặn tình trạng rụng tóc; bảo vệ và ngăn chặn các tác nhân có hại từ bên trong và bên ngoài ảnh hưởng tới quá trình phát triển của tóc.
– Bảo vệ gan
Một nghiên cứu được thực hiện với nhóm chuột bị béo phì cho thấy, việc sử dụng cao chiết xuất từ cỏ mần trầu trong dung môi hexan với chúng có tác dụng giảm nồng độ cholesterol toàn phần, giảm nồng độ cholesterol LDL (cholesterol xấu) và tăng lượng cholesterol HDL (cholesterol tốt) so với nhóm chuột đối chứng. Nghiên cứu chỉ ra rằng cỏ mần trầu có tác dụng trong việc bảo vệ gan và hỗ trợ điều trị rối loạn lipid máu.
Tuy nhiên, đây mới chỉ là nghiên cứu thực hiện trên chuột trong phòng thí nghiệm. Tác dụng của nó trên con người vẫn cần nghiên cứu kỹ hơn, chi tiết hơn.
– Bảo vệ thận
Nghiên cứu cho thấy các chiết xuất từ cỏ mần trầu có tác dụng trong việc kiểm soát các chỉ số urea, cretinine, ion Na+, ion K+ giúp ổn định hoạt động của thân.
Trong các bài thuốc dân gian được sử dụng nhiều trước đây, cỏ mần trầu được xem là vị thuốc lợi tiểu, giúp cải thiện hoạt động của thận.
– Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ
Cỏ mần trầu có chứa các chất như beta palmitoyl, sitosterol, muối nitrat, flavonoid… có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, ngừa sưng, ngăn bội nhiễm và hoại tử búi trĩ.
Ngoài ra, trong cỏ mần trầu còn có thành phần giúp cầm máu, tan huyết ứ, tan máu tụ, ngừa xuất huyết hay chảy máu thành tia ở búi trĩ, giúp hồi phục tổn thương.
Cỏ mần trầu có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, ngăn ngừa táo bón nhờ đó cũng giảm áp lực lên búi trí.
Lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu
Cỏ mần trầu có nhiều lợi ích đối với sức khỏe nhưng không nên sử dụng tùy tiện hay lạm dụng.
Cỏ mọc dại, chứa nhiều bụi bẩn nên cần rửa thật kỹ trước khi dùng. Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ khi sử dụng cỏ mần trầu trong điều trị bệnh, đặc biệt là với những người có bệnh lý mạn tính.
Không sử dụng với liều lượng cao hoặc dùng trong thời gian dài.