Các cụ có câu nói: “Dù nghèo đến đâu cũng không nên ăn lươn trông trăng”. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu rõ câu nói này.
Có những câu nói dân gian như “mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất” hay “nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm”, cho thấy lươn được xem là thực phẩm bổ dưỡng.
Tuy nhiên, trong dân gian cũng tồn tại câu nói “dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng”, ý nói rằng không phải tất cả các loại lươn đều an toàn để tiêu thụ. Chẳng hạn, lươn “trông trăng” là một loại mà mọi người nên tránh. Vậy lươn “trông trăng” thực chất là gì và lý do tại sao không nên ăn loại lươn này? Hãy cùng khám phá!
“Lươn trông trăng” là gì? Thực sự có loại lươn này trong đời sống hay không?
Trong dân gian, có nhiều truyền thuyết xoay quanh “lươn trông trăng,” miêu tả đây là loại lươn đồng lớn hơn so với lươn ruộng bình thường và có hai đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, chúng thường ăn xác động vật chết, chẳng hạn như xác chó hoặc mèo ngoài đồng. Thứ hai, lươn này thường xuất hiện vào những đêm trăng tròn, khi chúng ngẩng đầu nhìn lên bầu trời, vì vậy được gọi là “lươn mặt trăng.”
Những câu chuyện này đã khiến nhiều người tin rằng loại lươn này không nên ăn. Ở một số vùng, còn có quan niệm cho rằng lươn trông trăng có độc, việc ăn phải có thể dẫn đến ngộ độc hoặc thậm chí tử vong.
Trong dân gian, có nhiều truyền thuyết xoay quanh “lươn trông trăng,” miêu tả đây là loại lươn đồng lớn hơn so với lươn ruộng bình thường và có hai đặc điểm nổi bật.
Vậy thực sự có “lươn trông trăng” không? Nếu có, làm sao để nhận biết và tránh ăn phải vì nguy hiểm? Theo các ghi chép lịch sử, lần đầu tiên lươn trông trăng được nhắc đến vào thời nhà Minh ở Trung Quốc, qua câu chuyện về một chàng trai đã ăn phải loại lươn này và tử vong vì ngộ độc. Từ đó, truyền thuyết về sự độc hại của lươn trông trăng đã lan rộng.
Tuy nhiên, đây chỉ là một truyền thuyết và không có bằng chứng xác thực về sự nguy hiểm của lươn đồng. Tại Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành một thói quen lâu đời, từ Bắc vào Nam, và chưa có trường hợp nào ghi nhận về ngộ độc hay tử vong liên quan đến loại thực phẩm này.
Nếu bạn từng bắt lươn, có thể thấy chúng đôi khi nhô đầu khỏi mặt nước. Điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng thường ra ngoài vào ban đêm, đặc biệt là trong những đêm trăng sáng, nên dễ bắt hơn khi chúng hoạt động nhiều.
Nếu bạn từng bắt lươn, có thể thấy chúng đôi khi nhô đầu khỏi mặt nước.
Nhiều người lớn tuổi ở nông thôn thường nói rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, có thể là do họ nhầm lẫn với “lươn trông trăng.” Tuy nhiên, những câu chuyện này phần lớn chỉ mang tính chất truyền thuyết và không có căn cứ khoa học.
Tại sao không nên ăn “lươn trông trăng”?
Trước hết, theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật thối. Điều này liên quan đến chế độ ăn của lươn ruộng. Lươn là loài cá ăn thịt khá hung dữ và có khẩu phần ăn rất đa dạng, bao gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim, thậm chí cả rắn. Khi thiếu thức ăn, lươn sẽ không ngần ngại ăn xác của các động vật chết như chó hay mèo. Những con lươn càng lớn thì càng có xu hướng tiêu thụ nhiều loại thức ăn này hơn, do đó chúng được cho là chứa nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, không an toàn để ăn.
Thứ hai, lươn lớn cũng được cho là có mức độ độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố chủ yếu nằm trong máu lươn chứ không phải trong thịt, nhưng độc tính này tăng lên khi lươn lớn hơn. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu trở nên phức tạp hơn. Nếu không nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc vẫn rất cao.
