IQ cao chưa chắc đã đảm bảo thành công. Điều thực sự tạo nên sự khác biệt chính là EQ – trí thông minh cảm xúc. Vậy làm thế nào để nuôi dạy những đứa trẻ có EQ cao?
Nghiên cứu từ Đại học Stanford (Mỹ) chỉ ra rằng trẻ em có chỉ số cảm xúc (EQ) cao không chỉ giúp thể hiện sự thông minh mà còn có thể nâng cao chỉ số thông minh (IQ) của chúng.
Trái lại, những trẻ em có chỉ số EQ thấp thường thiếu tự tin, ngại giao tiếp và ít có bạn bè. Tình trạng này có thể tác động tiêu cực đến quá trình phát triển cá nhân và sự nghiệp trong tương lai, khiến trẻ dễ rơi vào cảnh cô đơn và khó khăn trong việc vượt qua thất bại.
Do đó, việc phát triển EQ cho trẻ em là một yêu cầu hết sức cần thiết.
Trong khi IQ thường được hình thành thông qua việc học tập ở trường và sách vở, EQ lại được xây dựng từ những trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày. Chính vì vậy, cha mẹ đóng vai trò rất quan trọng như những người đồng hành, hỗ trợ và hướng dẫn con mình trong hành trình phát triển này.
Cha mẹ để trẻ tự quyết định
“Cha mẹ làm mọi việc vì lợi ích của con”, đây là ý tưởng mà nhiều bậc phụ huynh thường muốn truyền đạt tới con cái. Tuy nhiên, chính câu nói này cũng có thể phản ánh tâm lý kiểm soát mà không ít người lớn thường mang theo, dẫn đến việc can thiệp vào cuộc sống của trẻ một cách thái quá.
Có những cha mẹ luôn chú ý đến từng khía cạnh nhỏ trong đời sống hàng ngày của con, từ chế độ ăn uống, bạn bè cho đến sở thích đọc sách, cách ăn mặc… Họ có xu hướng kiểm soát từng bước đi của trẻ. Kết quả là, những đứa trẻ lớn lên trong môi trường như vậy thường thiếu tự tin và không phát triển được chính kiến bản thân, trở nên thụ động.
Mặc dù từ góc độ của phụ huynh, ai cũng mong muốn con cái tránh được những sai lầm và đạt được thành công, nhưng việc quản lý quá chặt chẽ có thể khiến trẻ cảm thấy lo lắng, rụt rè và không phát triển được khả năng tư duy độc lập cũng như tự lập.
Khi trẻ bắt đầu từ độ tuổi 2 hoặc 3, cha mẹ nên khuyến khích con tự đưa ra quyết định trong một số vấn đề nhỏ phù hợp với khả năng của chúng. Điều này sẽ giúp trẻ dần hình thành tính quyết đoán và tự giác, từ đó, khi trưởng thành và bước ra cuộc sống, bé sẽ có khả năng chịu trách nhiệm và đưa ra lựa chọn cho bản thân một cách tự tin hơn.
Cha mẹ để trẻ tự quyết định
Cha mẹ có kỹ năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực của trẻ
Trong giai đoạn đầu đời, khi chưa biết nói, trẻ thường bộc lộ cảm xúc qua những tiếng khóc hay la hét để thể hiện mong muốn và cảm xúc của mình. Tuy nhiên, khi bé lớn hơn và học cách giao tiếp, cha mẹ cần hướng dẫn trẻ không chỉ bộc lộ cảm xúc mà còn có khả năng điều chỉnh cách thể hiện chúng.
Nếu cha mẹ nhận thấy con có xu hướng tránh né giao tiếp, thay vào đó là nổi giận và khóc lóc khi gặp vấn đề, điều này cần được quản lý một cách phù hợp.
Khi trẻ thể hiện cơn giận, điều đầu tiên các bậc phụ huynh nên làm là thể hiện sự đồng cảm và lắng nghe. Cảm xúc của trẻ lúc này rất quan trọng, và việc phụ huynh dành thời gian để hiểu rõ nguyên nhân của sự bực bội sẽ giúp trẻ cảm thấy được quan tâm. Sau đó, cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ cách xử lý tình huống một cách thích hợp, giúp trẻ nhận ra rằng có nhiều cách để giải quyết vấn đề mà không cần phải nổi giận.
Thực tế cho thấy, những trẻ có trí tuệ cảm xúc cao thường có khả năng kiểm soát cảm xúc tốt hơn. Những đứa trẻ biết cách xử lý cảm xúc không chỉ biết cách quản lý các tình huống khó khăn mà còn có khả năng empathize, hiểu và quan tâm đến cảm xúc của người khác. Những kỹ năng này không chỉ giúp trẻ trở thành người bạn tốt mà còn giúp trẻ phát triển tư duy lý trí, tạo nên những thành công trong cuộc sống.
Thực tế cho thấy, những trẻ có trí tuệ cảm xúc cao thường có khả năng kiểm soát cảm xúc tốt hơn
Cha mẹ kiên nhẫn
Trong quá trình nuôi dạy, không ít cha mẹ đã trải qua những lúc thiếu kiên nhẫn và nổi cáu với con cái. Đối với trẻ nhỏ, điều này không chỉ gây ra sự hoảng sợ tạm thời mà còn có thể để lại những ảnh hưởng lâu dài đến sự tự tin trong bản thân trẻ.
Một bà mẹ đã chia sẻ rằng trong lúc mất bình tĩnh, cô đã quát mắng cậu con trai 3 tuổi của mình. Phản ứng của cậu bé là đứng im lặng, không dám nhúc nhích, và sau đó bật khóc nức nở. Chi tiết này nhấn mạnh một thực tế đáng lo ngại về tác động của sự giận dữ trong việc giáo dục trẻ.
Tình trạng này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi trẻ bắt đầu đi học. Trong quá trình dạy con, nhiều phụ huynh đã không thể kiềm chế cảm xúc của mình và thường xuyên thể hiện sự thất vọng bằng tiếng quát. Đặc biệt tại những giai đoạn đầu của việc học, như lớp 1 và lớp 2, trẻ không chỉ phải làm quen với thói quen học tập mà còn dễ trở nên chán nản và phụ thuộc vào sự giúp đỡ của cha mẹ. Điều này có thể dẫn đến cảm giác bất lực cho các bậc phụ huynh.
Khi cha mẹ phản ứng bằng sự giận dữ, trẻ không chỉ chịu ảnh hưởng tâm lý mà còn đối mặt với nguy cơ phát triển tính cách nóng nảy và dễ cáu gắt. Tâm trạng và hành xử không tích cực của cha mẹ sẽ in dấu trong tâm trí trẻ, tạo thành một vòng luẩn quẩn khó thoát ra.
Để giải quyết vấn đề này, việc cùng nhau thiết lập những quy tắc về việc kiểm soát cảm xúc sẽ rất hữu ích. Việc này sẽ không chỉ giúp phụ huynh giảm bớt áp lực mà còn giúp trẻ biết cách làm chủ cảm xúc của chính mình. Kết quả là, trí tuệ cảm xúc (EQ) của trẻ sẽ phát triển theo hướng tích cực, tạo nền tảng vững chắc cho sự trưởng thành trong tương lai.
Kỷ luật con nếu có thái độ thiếu tôn trọng người khác
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhiều gia đình có điều kiện kinh tế khá giả thường có xu hướng nuông chiều và bao bọc con cái một cách thái quá. Sự nuông chiều này có thể khiến trẻ hình thành suy nghĩ về việc đặt bản thân lên trên tất cả, dẫn đến việc thiếu quan tâm đến cảm xúc của những người xung quanh và thể hiện sự không tôn trọng đối với người khác.
Khi cha mẹ nhận thấy những dấu hiệu này ở con trẻ, việc thực hiện kỷ luật một cách kịp thời là vô cùng cần thiết. Phụ huynh nên giải thích rằng không ai muốn chơi hoặc tương tác với những người ích kỷ. Cha mẹ cần dạy cho con những khái niệm cơ bản về sự chia sẻ và hợp tác, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc làm việc chung và tinh thần đoàn kết.
Trẻ em có chỉ số thông minh cảm xúc (EQ) cao thường có khả năng tôn trọng người khác, chấp nhận ý kiến của mọi người và cởi mở với những quan điểm khác biệt. Do đó, nếu cha mẹ kiên trì trong việc kỷ luật và sửa đổi thói quen ích kỷ của con, khả năng con phát triển thành những cá nhân thông minh về mặt cảm xúc trong tương lai sẽ cao hơn rất nhiều.
Tóm lại, việc dạy dỗ và định hướng trẻ trong cách tôn trọng người khác đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ, góp phần hình thành những mối quan hệ xã hội tích cực và xây dựng nhân cách vững vàng.
