Chấn thương của Luke Shaw khiến Gareth Southgate buộc phải sử dụng Kieran Trippier, một cầu thủ thuận chân phải, ở vị trí hậu vệ cánh trái. Điều này khiến lối chơi của Tam Sư trở nên đơn điệu, dễ đoán, đồng thời hạn chế sự hỗ trợ dành cho Phil Foden.
Tín hiệu về sự trở lại của Shaw mang đến niềm hy vọng, nhưng liệu anh có đủ thể lực để chinh chiến hết mình trong chặng đường cam go phía trước? Cần nhớ rằng, Shaw đã không thi đấu đỉnh cao từ tháng Hai và lần gần nhất chơi trọn vẹn 90 phút là từ hồi đầu tháng Năm.
Giải pháp khả dĩ nhất lúc này, nằm ở Bukayo Saka. Tuy là một trong những cầu thủ chạy cánh phải hàng đầu thế giới, nhưng ít ai biết rằng, Saka từng là một hậu vệ trái/hậu vệ cánh trái đầy triển vọng trong màu áo đội trẻ Arsenal. Anh chỉ thực sự chuyển sang chơi chạy cánh ngược khi bước lên thi đấu chuyên nghiệp.
Việc bố trí Saka ở hành lang trái sẽ không làm xáo trộn đội hình quá nhiều. Trên thực tế, Southgate hoàn toàn có thể nghĩ đến việc đưa Tam Sư trở lại với sơ đồ 3-4-3, giống như những gì ông từng áp dụng để khắc chế tuyển Đức ở vòng 16 đội EURO 2020.
Sơ đồ này giúp Anh gia tăng sức ép lên hàng thủ đối phương, đồng thời tạo ra lớp lá chắn vững chắc trước khung thành Jordan Pickford. Hai tình huống dưới đây cho thấy rõ hiệu quả mà hệ thống 3-4-3 mang lại. Cả hai lần, tuyển Anh đều tạo ra thế 4 chống 3, buộc đối thủ phải chuyền dài và mất quyền kiểm soát bóng.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất lúc này, chính là việc Southgate đã quá quen với sơ đồ 4-2-3-1. Lần gần nhất ông sử dụng hàng thủ ba người đã từ trận giao hữu với Đức hồi tháng Chín năm ngoái.
Sự cởi mở và linh hoạt trong việc điều chỉnh chiến thuật chính là yếu tố làm nên tên tuổi của những nhà cầm quân hàng đầu. Didier Deschamps thay đổi con người, vai trò và chiến thuật của tuyển Pháp qua từng giải đấu. Lionel Scaloni mạnh dạn điều chỉnh vị trí tiền đạo và cấu trúc hàng tiền vệ của Argentina ngay trong giai đoạn vòng bảng World Cup 2022, và Albiceleste đã lên ngôi vô địch một cách đầy thuyết phục.
Gareth Southgate đã rất thành công trong việc tạo dựng một đội tuyển Anh trẻ trung, giàu sức sống với lối chơi hiện đại. Nhưng để gặt hái thành công ở những giải đấu lớn, ông cần phải thể hiện bản lĩnh và sự linh hoạt của một vị thuyền trưởng thực thụ.
Việc chuyển sang sơ đồ 3-4-3 không chỉ là giải pháp tình thế, mà còn là bước đi hợp lý trong bối cảnh Tam Sư đang thể hiện phong độ kém ấn tượng. Họ chơi thiếu chủ động, triển khai bóng chậm chạp và thiếu đột biến.
Lịch sử cho thấy Anh không xa lạ gì với sơ đồ 3-4-3, dù thành tích đạt được là không thực sự ấn tượng (4 chiến thắng, 2 trận hòa và 3 thất bại). Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, sơ đồ này hứa hẹn sẽ mang đến sự cân bằng giữa công và thủ, giúp Southgate hiện thực hóa triết lý “phòng ngự chắc chắn” mà ông dày công xây dựng.
Quan trọng hơn, 3-4-3 sẽ tạo điều kiện để Bukayo Saka phát huy tối đa khả năng quấy phá ở hành lang cánh trái, đồng thời giúp đội hình Anh trở nên cân đối và biến hóa hơn trong tấn công.
Việc bố trí Trent Alexander-Arnold chơi wing-back bên cánh phải sẽ mang đến nhiều giải pháp tấn công hơn, trong khi Kyle Walker sẽ là chốt chặn đáng tin cậy ở phía sau. Sự ăn ý giữa các cầu thủ cùng câu lạc bộ (Rice và Saka, Walker và Foden) cũng là yếu tố quan trọng, giúp gia tăng sự gắn kết và hiệu quả cho lối chơi chung.
Nếu vượt qua Slovakia và Luke Shaw trở lại, Southgate hoàn toàn có thể đưa Saka trở về cánh đối diện, giống như những gì ông đã làm tại EURO 2020.
Chuyển sang sơ đồ 3 hậu vệ và bố trí Saka ở cánh trái là canh bạc mạo hiểm, đi ngược lại với những gì Southgate từng làm trong quá khứ. Nhưng biết đâu, chính sự mạo hiểm, dám thay đổi để tìm kiếm giải pháp tối ưu, sẽ giúp Southgate và các học trò tạo nên khác biệt tại giải đấu năm nay.
(Bạn đọc: Quang Vinh)
