Những ai đến tham quan triển lãm VMS 2016 đang diễn ra tại Hà Nội sẽ cảm thấy hài lòng hay thất vọng?
Vài năm trở lại đây, các auto show đều chú trọng giới thiệu công nghệ và giao thông bền vững. Có thể nhìn thấy xu hướng ấy ở triển lãm xe hơi quốc tế mới nhất vừa kết thúc ít ngày trước: Paris Motor Show 2016. Dù là chiếc concept Renault Trezor chinh phục thị giác đến khó tin hay chiếc SUV chạm-tới-tương-lai Mercedes Generation EQ sử dụng công nghệ điện thông minh, Paris Motor Show 2016 đã giới thiệu những công nghệ đầy ấn tượng của ngành công nghiệp xe hơi, những công nghệ mà chúng ta sẽ thấy chẳng chóng thì chầy ở các xe hơi chạy trên đường phố, thậm chí ngay tuần sau hay tháng sau thôi chứ không phải là thứ công nghệ viễn tưởng trên phim ảnh.
Ấy là nói về triển lãm xe hơi ở trời Tây, còn triển lãm xe hơi ở xứ ta thì những xu hướng như thế thuộc dạng “hiếm có khó tìm”, dăm thì mười họa mới có một hai mẫu concept được bày trên kệ cho vui. Lý do của chuyện này là gì? Là bởi nhu cầu tiêu dùng chuẩn chỉnh về xe hơi của người Việt ta chưa cao. Cùng một mẫu xe nhưng xe ở Việt Nam và xe xuất Mỹ, xuất châu Âu khác nhau một trời một vực, xe vào thị trường “Tây” nặng hơn nên đi đầm, cảm giác vững chãi hơn, rồi nội thất thì khỏi nói, xe “Tây” nhiều option hơn, tiêu chuẩn khí thải cao hơn vân vân. Bởi vậy nên thị trường xe “Tây” mới nói chuyện concept, chuyện xu hướng công nghệ chứ xe hơi ở ta trang bị nghèo nàn, màu sắc đơn điệu, thiết kế nội ngoại thất có hạn, thì cố gắng phát triển để đạt được sự cân bằng về kỹ thuật với cùng dòng xe ấy, mẫu xe ấy ở các quốc gia phát triển là đã đủ mệt rồi.
Những chuyện nói trên có lẽ không khiến cho Hiệp hội các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA) phải lo lắng vì dù chất lượng xe chưa cao, giá bán lại đắt hơn đến 80% so với khu vực thì lượng xe hơi bán ra trên thị trường Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng nhờ tình trạng cầu lớn hơn cung. Lượng xe hơi lắp ráp bán trên thị trường Việt Nam năm 2015 đạt 245.000 chiếc tăng 55% so với năm 2014, còn 9 tháng đầu năm 2016 theo con số thống kê chưa đầy đủ thì lượng xe bán ra cũng đã tròm trèm con số ấy. Đó là chưa kể tổng kim ngạch nhập khẩu xe hơi khá lớn (khoảng 5 tỷ USD năm 2015 và dự báo cao hơn trong năm 2016). Hàng bán chạy, mẫu xe được khen dĩ nhiên hút hàng, cháy hàng, nhưng mẫu xe bị chê có khi cũng chẳng còn hàng để bán, thị trường xe hơi của chúng ta dễ tính như vậy nên ngay đến triển lãm xe hơi hàng năm ở ta cũng… dễ tính theo.
Như Triển lãm Ô tô Việt Nam (VMS 2016) do VAMA tổ chức đang diễn ra tại Hà Nội chẳng hạn, đúng là chẳng biết phải bình luận ra sao. Không biết có phải vì tác động của việc Hội các nhà nhập khẩu xe hơi (VIVA) đã tách ra khỏi VAMA hay chăng mà VMS 2016 không giới thiệu mẫu concept nào, không có điểm nhấn về công nghệ, đến ngay cả mẫu xe cá tính một chút cũng không có nốt.
Chính ra thì có một điểm sáng là chiếc coupe cơ bắp Chevrolet Camaro SS 2016 nhưng là dạng “hàng mẫu không bán” nên chỉ để đáp ứng nhu cầu ngắm cho đỡ buồn. Một mẫu xe khác, chiếc Toyota Prius 2016 có lẽ xứng đáng đáp ứng tiêu chí “giới thiệu một cái gì đó mới mẻ, sáng tạo” tại triển lãm xe hơi lớn nhất quốc gia. Chiếc Prius 2016 này là chiếc hybrid khá đình đám của Toyota nhờ đã cải tiến công nghệ hybrid khá ổn. Có điều rào cản ở đây lại là chuyện chưa có các chính sách cụ thể hỗ trợ cho xe hybrid trên thị trường nội địa. Tuy vậy điều quan trọng là nó đã được giới thiệu cho người tiêu dùng Việt. Họ – những người mua xe trong tương lai – cần phải mắt thấy tai nghe về những xu hướng mới để đỡ… dễ dãi hơn thì thị trường xe hơi và công nghiệp xe hơi Việt Nam (nếu chúng ta vẫn kiên định xây dựng một nền công nghiệp có tên gọi như thế) mới có lý do và động lực phát triển cho bằng vai phải lứa với thế giới được.
Thành thử dẫu thị trường xe hơi Việt Nam đang còn sức tăng trưởng thì vẫn hy vọng sự tương tác giữa cơ quan quản lý, nhà sản xuất/nhập khẩu và người tiêu dùng sẽ tích cực hơn nữa, để ai trong số những chân kiềng ấy khi đánh giá về thị trường xe hơi Việt Nam đều có thể viện dẫn câu nói của người xưa một cách không ngượng ngùng rằng : “đã đến, đã thấy, đã thắng”.
Nguyên Anh
