Bóng đá Anh từ lâu đã tôn vinh những nhà cầm quân vĩ đại như Sir Matt Busby, Sir Alex Ferguson, Herbert Chapman, Arsene Wenger hay Bill Shankly. Họ không chỉ giành danh hiệu mà còn định hình cả một thời đại, được tưởng nhớ bằng những bức tượng bên ngoài sân vận động. Tuy nhiên, vai trò của huấn luyện viên ngày nay đã có nhiều thay đổi.
Mặc dù công chúng vẫn quan tâm đến mọi khía cạnh công việc của họ, thời gian tại vị và phạm vi quyền lực đã giảm đáng kể. Thống kê cho thấy thời gian trung bình một HLV Premier League tại nhiệm chỉ còn khoảng 1 năm. Sự thay đổi này không diễn ra một sớm một chiều mà là kết quả của quá trình biến đổi cấu trúc quyền lực trong bóng đá Anh suốt hai thập kỷ qua.
Các mô hình sở hữu đa dạng cùng nguồn đầu tư tài chính khổng lồ đã dẫn đến việc thay thế mô hình HLV toàn quyền bằng chuỗi cấp bậc từ giám đốc thể thao đến giám đốc điều hành và chủ sở hữu. HLV chỉ còn là một mắt xích trong cỗ máy này.
Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp HLV tạo ra tác động chuyển đổi rõ rệt. Pep Guardiola là minh chứng điển hình cho giá trị của một HLV đẳng cấp. Jurgen Klopp cũng để lại dấu ấn lớn ở Liverpool. Mikel Arteta nâng tầm Arsenal, trong khi Unai Emery giúp Villa tiến bộ vượt bậc. Kieran McKenna cũng là một ví dụ nổi bật khi đưa Ipswich từ League One lên Premier League chỉ sau 2 năm rưỡi.
Diễn biến ở Ngoại hạng Anh những mùa gần đây cho thấy tầm quan trọng của công tác huấn luyện. Tuy nhiên, chỉ giỏi huấn luyện là chưa đủ. Khả năng làm việc trong một cấu trúc và chấp nhận những hạn chế cũng trở nên quan trọng không kém. Ngày càng ít CLB sẵn sàng chấp nhận những xung đột nội bộ do cá tính mạnh mẽ của HLV gây ra.
Bằng chứng là mùa hè vừa qua, ba CLB hàng đầu Premier League gồm Liverpool, Chelsea và Manchester United đều đã trải qua sóng gió trong việc xác định cái tên sẽ dẫn dắt CLB trong mùa giải mới. Điều kỳ lạ là ba trong số những HLV thành công nhất hiện tại – Antonio Conte, Jose Mourinho hay nổi bật nhất có lẽ là Thomas Tuchel – đều không phải là sự lựa chọn được ưu tiên. Điều này cho thấy các CLB đang tìm kiếm một hình mẫu HLV mới, những chiến lược có phần “lành tính” và “hiền hòa” hơn.
Tóm lại, việc thu hẹp trách nhiệm của HLV không hẳn là điều đáng tiếc. Tuy nhiên về mặt văn hóa, chúng ta vẫn gắn kết với ý tưởng HLV nắm giữ chìa khóa thành công. Bởi vì suy cho cùng, nếu một đội bóng gặp khó khăn, người đứng mũi chịu sào vẫn là HLV trưởng.
(Bạn đọc: Quang Vinh)
