Thành tích ấn tượng của Gareth Southgate cùng đội tuyển Anh luôn gắn liền với nhận định về thế hệ cầu thủ tài năng ông đang sở hữu. So với “thế hệ vàng” trước đây với những Michael Owen, David Beckham, Frank Lampard hay Steven Gerrard, đội hình hiện tại của tuyển Anh có phần lép vế về danh tiếng cá nhân.
Tuy nhiên, nếu như vấn đề của “Tam Sư” lúc bấy giờ nằm ở tư duy chiến thuật, thì các ngôi sao của tuyển Anh ngày nay đã quen thuộc với việc thi đấu trong các hệ thống đa dạng, đòi hỏi sự linh hoạt và bản lĩnh hơn hẳn.
Ngay từ World Cup 2018, Southgate đã thể hiện tư duy chiến thuật cởi mở khi áp dụng sơ đồ 3-5-2, vốn không thịnh hành ở Anh trong nhiều thập kỷ. Việc bố trí Jordan Henderson đá ở vị trí tiền vệ phòng ngự, sử dụng Jesse Lingard và Dele Alli như hai số 10 cho thấy sự học hỏi từ những HLV hàng đầu như Jurgen Klopp hay Pep Guardiola.
Dù không thể hiện lối chơi bùng nổ như Liverpool hay Man City, nhưng tuyển Anh dưới thời Southgate thời điểm đó đã mang đến hình ảnh đầy sức sống với những miếng đánh biến ảo, hiệu quả, đặc biệt là với mũi nhọn Raheem Sterling.
Tuy nhiên, kinh nghiệm huấn luyện còn hạn chế khiến Southgate đôi lúc tỏ ra thiếu nhạy bén trong việc đưa ra các điều chỉnh chiến thuật. Trận bán kết World Cup 2018 là một ví dụ. Khi Anh lùi sâu, sơ đồ 3-5-2 trở thành 5-3-2, tạo điều kiện cho Croatia khai thác hai cánh. Southgate đã không kịp thời thay đổi khi đối thủ tập trung tấn công vào cánh phải, nơi Ashley Young liên tục bị Sime Vrsaljko và Luka Modric “xâu kim”, dẫn đến bàn gỡ hòa cho Croatia.
Tại EURO 2020, Southgate thể hiện sự linh hoạt hơn khi chuyển đổi giữa hàng phòng ngự 4 và 3 người. Tuy nhiên, sự thận trọng thái quá khiến ông bỏ lỡ cơ hội ở trận chung kết. Đối đầu với Italia, lẽ ra Southgate nên mạnh dạn áp dụng sơ đồ 4-2-3-1 như cách ông đã thành công trước Thụy Sĩ ở vòng loại EURO 2024 sau đó, thay vì sử dụng hàng thủ 3 người thiếu sáng tạo.
Và gần đây nhất, màn trình diễn của “Tam sư” ở EURO 2024 tiếp tục cho thấy sự thiếu nhất quán trong lối chơi. Southgate tuy xứng đáng được ghi nhận với những điều chỉnh kịp thời trước Thụy Sĩ, Hà Lan, nhưng sự nghèo nàn trong cách triển khai bóng, pressing hay xoay tua đội hình khiến “Tam Sư” trở nên nhạt nhòa.
Nhiệm vụ của người kế nhiệm Southgate sẽ nặng nề hơn rất nhiều. Người hâm mộ sẽ chờ đợi ở vị thuyền trưởng mới không chỉ là một nhà quản lý tài năng, mà còn là một chiến lược gia thực thụ, đủ bản lĩnh để đưa “Tam Sư” trở lại vị thế vốn có.
(Bạn đọc: Quang Vinh)
