Những chiếc xe máy đầu tiên xuất hiện vào nửa cuối thế kỷ 19, tuy nhiên mãi đầu thế kỷ 20, chúng mới được sản xuất hàng loạt. Giờ đây, xe máy là phương tiện đi lại phổ biến tại các nước đang phát triển.
Có thể nói xe máy là một trong những phát minh vĩ đại nhất lịch sử nhân loại. Nó góp phần giúp con người di chuyển nhanh hơn. Những chiếc xe máy đầu tiên trên thế giới xuất hiện vào nửa sau thế kỷ 19 với kết cấu khá thô sơ.
Hiện không có tài liệu chứng minh chiếc xe máy nào xuất hiện đầu tiên trên thế giới. Các kỹ sư ở những nơi khác nhau tại châu Âu cùng phát minh ra những chiếc xe có kết cấu tương tự, trong cùng một khoảng thời gian.
KHỞI NGUYÊN CỦA XE MÁY
Năm 1860, một thợ rèn tại Paris, nước Pháp có tên Pierre Michaux đã thành lập công ty “Michaux et Cie”. Đây là công ty đầu tiên chế tạo xe máy có bàn đạp và được lắp đặt động cơ hơi nước. Những chiếc xe đạp hơi nước đầu tiên được xuất xưởng năm 1867.
Năm 1863, một nhân viên của Michaux cũng tuyên bố phát triển được mẫu thử nghiệm và xin cấp bằng sáng chế chiếc xe máy đầu tiên tại Mỹ vào năm 1866. Năm 1868, một người Mỹ có tên Sylvester Roper H đã phát triển một xe máy hơi nước sử dụng động cơ 2 xylanh, với một nồi hơi đốt than đặt giữa các bánh xe. Năm 1896, Roper bị đột tử tại nhà máy của mình ở Cambridge, bang Massachusetts, Mỹ và kết thúc sự nghiệp cũng như những phát minh của ông.
Năm 1868, kỹ sư người Pháp có tên Louis-Guillaume Perreaux được cấp bằng sáng chế một chiếc xe máy sử dụng xylanh đơn tương tự xe máy của Michaux. Chiếc xe này lần đầu được trang bị phanh đôi.
Năm 1881, Lucius Copeland sống tại bang Arizona, Mỹ đã thiết kế một lò hơi nhỏ hơn nhiều nhưng có thể giúp xe đạt tới vận tốc 12 dặm/h (19,3 km/h). Năm 1887, Copeland thành lập công ty Northrop và cho ra đời chiếc mô tô 3 bánh đầu tiên trên thế giới.
THỬ NGHIỆM VÀ SÁNG CHẾ
Thiết kế thương mại đầu tiên của xe máy là một chiếc xe ba bánh gọi là Butler’s Patent Velocycle. Xe được xây dựng bởi Edward Butler ở Anh vào năm 1884. Chiếc xe được ông giới thiệu vào năm 1884 tại London, sớm hơn 2 năm so với Karl Benz phát minh ra chiếc xe hơi đầu tiên của mình, người được xem là cha đẻ của ô tô hiện đại.
Xe của Butler là thiết kế đầu tiên được trưng bày tại Triển lãm Quốc tế Sáng chế năm 1885 tại London.
Butler’s Patent Velocycle được xây dựng hàng loạt bởi công ty Merryweather Fire Engine tại Greenwich vào năm 1888. Butler’s Patent Velocycle là chiếc xe 3 bánh, sử dụng động cơ 4 thì, công suất 466W, dung tích buồng đốt 600cc. Đánh lửa bằng điện, trang bị van quay và bộ chế hòa khí. Tất cả những thông số trên là niềm mơ ước vào thời điểm đó.
Xe khởi động bằng khí nén, động cơ làm mát bằng nước với bộ tản nhiệt trên bánh xe phía trước. Hệ thống lái phía sau. Tốc độ được điều khiển bằng một đòn bẩy van tiết lưu. Chiếc xe này không được trang bị hệ thống phanh. Để dừng lại, người lái xe nâng cao và hạ thấp bánh lái phía sau bằng cơ cấu đòn bẩy. Người lái ngồi giữa hai bánh trước. Tuy có thiết kế tiên tiến nhưng Butler bị thất bại trong kinh doanh bởi không tìm được nguồn tài trợ.
Động cơ đốt trong sử dụng dầu khí được thiết kế và xây dựng bởi hai nhà phát minh người Đức Gottlieb Daimler và Wilhelm Maybach vào năm 1885. Chiếc xe này không giống bất kỳ mẫu xe máy nào thời trước. Nó sử dụng hệ thống phuộc, khung tương tự xe máy ngày nay. Tuy nhiên, đây chỉ là thử nghiệm tích hợp động cơ mới của họ và không một chiếc xe nguyên mẫu nào được chế tạo.
SẢN PHẨM THƯƠNG MẠI ĐẦU TIÊN
Trong thập kỷ cuối những năm 1880, hàng chục thiết kế và động cơ nổi lên, đặc biệt tại Đức và Anh. Nó nhanh chóng lan rộng sang Mỹ. Trong giai đoạn đầu của lịch sử xe máy, các nhà sản xuất liên tục cho ra đời những động cơ đốt trong mới.
Năm 1894, Hildebrand & Wolfmüller trở thành chiếc xe máy sản xuất hàng loạt đầu tiên. Thuật ngữ “Motorrad” trong tiếng Đức có nghĩa là xe máy lần đầu được công nhận. Tuy nhiên, chỉ vài trăm chiếc xe máy này được sản xuất. Thuật ngữ xe máy lần đầu xuất hiện trong tiếng Anh trong tài liệu quảng cáo của nhà phát triển EJ Pennington, mặc dù xe máy của Pennington không vượt qua được giai đoạn thử nghiệm.
Công ty ô tô Excelsior ban đầu sản xuất xe đạp có trụ sở tại Anh. Công ty này bắt đầu sản xuất những chiếc xe máy đầu tiên vào năm 1896. Loại xe này được bán rộng rãi ra công chúng. Chiếc xe máy đầu tiên được sản xuất tại Mỹ là Orient-Aster, xây dựng bởi Charles Metz vào năm 1898 tại nhà máy ở Waltham, Massachusetts.
Trong giai đoạn đầu của lịch sử xe máy, nhiều nhà sản xuất đã biến đổi chiếc xe đạp của họ để thích ứng với động cơ đốt trong mới. Động cơ ngày càng mạnh mẽ hơn, số lượng các nhà sản xuất xe máy cũng tăng lên đáng kể. Nhiều người từng phát minh ra xe máy trong thế kỷ 19 đã chuyển sang phát minh khác. Trong đó có Daimler và Roper, cả hai chuyển sang phát triển ô tô.
Đầu thế kỷ 20, các công ty sản xuất xe máy hàng loạt quy mô lớn được phát triển trên toàn thế giới, mở ra kỷ nguyên mô tô đầy hấp dẫn cho đến ngày nay.
Mô tô – xe máy ngày dần trở thành phương tiện sử dụng với mục đích giải trí tại các nước phát triển. Chúng là món “phụ kiện” để thể hiện phong cách hoặc biểu tượng của cá nhân. Tuy nhiên, tại các nước đang phát triển, xe máy là phương tiện đi lại hàng ngày của đại đa số người dân bởi giá thành rẻ và tiết kiệm nhiên liệu. 58% số lượng xe máy đang lưu hành tại các nước thuộc khu vực châu Á Thái Bình Dương và Đông Nam Á.
CHIẾC MOTORRAD ĐẦU TIÊN CÓ ĐỘNG CƠ
Nhà sản xuất: Hildebrand & Wolfmuller
Năm sản xuất: 1894
Động cơ: 4 thì 1.488cc làm mát bằng nước
Động cơ: gắn trực tiếp vào khung xe
Khả năng tăng tốc 0-20mph: 30 giây
Tốc độ tối đa: 30mph
Số lượng sản xuất: 800-2.000 chiếc
Số lượng còn tồn tại đến ngày nay trên toàn thế giới: 12 chiếc
Thật bất ngờ khi “cha đẻ” của chiếc xe máy lại là 2 “ông lớn” trong làng ô tô thế giới: Daimler và Maybach. 2 kỹ sư người Đức là Gottlieb Daimler và Wilhelm Maybach khi đó đang sinh sống gần thành phố Stuttgart đã cùng nhau thực hiện ý tưởng tạo ra một chiếc xe máy chạy xăng đầu tiên trên thế giới.
Hải Anh
