BMW đã tìm mọi cách để giữ chân Chris Bangle nhưng thất bại. Người đàn ông 52 tuổi này không rời bỏ BMW để đầu quân cho một studio nổi danh nào khác. Đơn giản là ông muốn thử sức mình ở nơi do chính ông tạo ra
Đó là một huyền thoại
Không có nhiều tay thiết kế xe hơi được biết đến tên tuổi ở quy mô toàn cầu. Aston Martin và Jaguar có Ian Callum, Lamborghini có Wolfgang Egger và Ferrari sở hữu Frank Stephenson. Song có lẽ cái tên nổi tiếng nhất, được nhắc đến nhiều nhất thời gian gần đây chính là Chris Bangle của BMW. Quãng thời gian 17 năm cống hiến cho BMW (từ 1992 đến 2008) đủ để Chris Bangle khắc họa đậm nét tên tuổi của mình với làng thiết kế xe hơi thế giới. Như lời của Klaus Draeger, trưởng bộ phận phát triển của BMW, thì “Christopher Bangle đã có những tác động sâu sắc đến những nhãn hiệu gần đây nhất của BMW và các đóng góp của ông đối với sự phát triển của hãng mang tính quyết định cao”. Nhận xét này chính là con dốc cao vời vợi đối với một người khác, Adrian van Hooydonk, người thay thế Chris Bangle nắm giữ trọng trách lãnh đạo phòng thiết kế BMW.
Đến lúc này, khi Chris Bangle đã đi khỏi BMW, người ta vẫn không ngừng tranh cãi về vai trò và ảnh hưởng thực sự của ông đối với BMW nói riêng và thế giới xe hơi nói chung. Sinh năm 1956 tại Ravena, Ohio (Mỹ), Chris Bangle gia nhập BMW năm 1992 với tư cách là nhạc trưởng của các dự án Fiat Coupe. Kể từ đó, tại BMW diễn ra cuộc cách mạng về thiết kế trong nỗ lực của Chris Bangle nhằm đưa các sản phẩm BMW tới gần hơn với những đường nét của cuộc sống hiện đại. Mặc dù nhiều chuyên gia lão luyện trên thế giới chỉ trích cách thức mà Chris Bangle đã gán cho những sản phẩm “dị biệt” mang dấu ấn của ông, thì cũng chưa ai kiến giải được sự thành công to lớn về mặt thương mại mà những sản phẩm ấy đã mang lại. Quan trọng hơn, ông góp phần đưa doanh số của BMW vượt qua mặt đối thủ lâu đời và khó chịu nhất Mercedes-Benz để trở thành nhãn hiệu xe hơi sang trọng số 1 toàn cầu vào năm 2006. Kể cả khi đã chính thức rời bỏ BMW, triết lý thiết kế của Chris Bangle hiện vẫn được hãng này theo đuổi và thực hiện trên những sản phẩm cho tương lai.
Khởi đầu và định hình
Chris Bangle tốt nghiệp trường thiết kế danh tiếng Pasadena, California (Mỹ). Công việc đầu tiên mà ông nhận được trong ngành xe hơi là một chân thiết kế tại Opel, một nhãn hiệu xe Đức thuộc sở hữu của General Motor. Tại đây, ông phác thảo những nét vẽ đầu tiên về nội thất cho chiếc Junior concept car, một công việc mà theo ông là “nhàm chán và hời hợt”, bởi người lãnh đạo nhóm của ông là một kỹ sư bảo thủ, thiếu sáng tạo.
Tuy thế, Chris Bangle đã học được từ nơi này sự kiên nhẫn, tính cách vốn không tồn tại trong một kẻ có dòng máu khá “nổi loạn” như ông. Thời gian này, Chris Bangle vẫn tự thiết kế những thứ “lăng nhăng không đâu vào đâu” như lời ông thú nhận, chẳng hạn các mô hình tàu không gian, những sản phẩm công nghiệp và thời trang theo lối tư duy lãng mạn và các ý tưởng còn bay bổng. Có lẽ chính quá trình này đã bộc lộ thiên hướng của một tài năng, bởi những sản phẩm mang dấu ấn của Chris Bangle tại BMW đều ít nhiều mang dáng dấp của đời sống hiện đại, mà triết lý “sexy” là minh chứng điển hình.
J. Mays, trưởng bộ phận sáng tạo của Ford, dù không thích những mẫu thiết kế xe BMW của Chris Bangle song cũng công nhận các thiết kế đó đã định hình lại vóc dáng các xe hiện đại một cách đáng kể. Một đồng nghiệp khác, Patrick le Quément, trưởng bộ phận thiết kế của Renault cho rằng Chris Bangle thực sự là một tượng đài trong giới thiết kế xe hơi. Các thiết kế của ông mang ảnh hưởng lớn với cách xử lý tài tình các bề mặt lõm và bố cục chặt chẽ của những đường nét cơ bắp khỏe khoắn.
Năm 1985, Chris Bangle chuyển tới Fiat. Theo quan niệm đương thời, trên thế giới tồn tại hai trung tâm thiết kế xe hơi lớn nhất, một nằm ở Mỹ, cái còn lại, lâu đời hơn, nằm ở Italia. Milan, cùng với Paris, là cái nôi của thời trang quốc tế, và Chris Bangle, kẻ mê mẩn, tôn vinh các đường nét của con người đã đến đúng chỗ. Chris Bangle đi về giữa Milan và Turin, chứng kiến sự đổi thay lớn lao của thời trang theo trào lưu hậu hiện đại cùng các đường nét quyến rũ của kiến trúc thời kỳ Phục Hưng thế kỷ XV. Khó mà biết được Chris Bangle đã chia sẻ bao nhiêu phần cảm xúc vào những mẫu thiết kế trong thời gian ông làm tại Fiat, song ít nhất, thành công đã bắt đầu tới với con người này. Một số mẫu Fiat Coupe và Alfa Romeo có sự tham gia của Chris Bangle đã chiếm được cảm tình của khách hàng.
Cuối thời gian làm tại đây, Chris Bangle nắm bộ phận chuyên thiết kế các mẫu concept coupe. Thế nhưng ông đã lại dứt áo ra đi. Cá tính mạnh mẽ của Chris Bangle cùng các triết lý đã định hình trong công việc đòi hỏi một nơi mới mẻ rộng lớn hơn, đủ để ông thả sức sáng tạo vô giới hạn. Một lời mời tới với Chris Bangle từ Rolls-Royce, và ông lắc đầu. Lời mời thứ hai của Ferrari. Ông dừng lại ở lời mời thứ ba, hãng BMW giàu tham vọng nhưng đang trong quá trình bế tắc với các mẫu xe mang dáng dấp quá cổ điển. Năm 1992, Chris Bangle chính thức về với BMW, mở ra một thời kỳ huy hoàng cho hàng loạt nhãn hiệu xe BMW. Vạn sự khởi đầu nan. Ai đó nếu nghĩ rằng con đường Chris Bangle đã đi ơ BMW chỉ toàn hoa hồng và rượu vang thì người ấy đã nhầm to.
Thăng hoa ở BMW
Câu hỏi thứ hai được đặt ra với chính Chris Bangle khi ông đi khỏi BMW là một câu hỏi trực diện : liệu ông có cho rằng mình sẽ thành công lớn đến thế, nếu sau khi rời bỏ Fiat, hãng mà ông đến không phải là BMW? Đáp lại, con người tài năng này đã tin vào sự may mắn. Quả thực, Chris Bangle đã gặp may khi đến với BMW, chính xác hơn, ông đã may mắn được làm việc cùng một ê-kíp lãnh đạo BMW của thời kỳ tìm tòi và cách tân. Năm 2001, Chris Bangle khởi đầu những đổi mới mang nét cá tính của riêng mình tại BMW. Cốt lõi của việc đổi mới này là thay thế hầu hết đường nét cổ điển già nua để tạo ra những đường cong đầy sức sống và hết sức gợi cảm, mà điển hình là mẫu Serie 7. Chiếc xe ra đời được ví như một cái tát vào mặt những ai yêu mến BMW bởi họ không tìm thấy đường nét quen thuộc vốn có ở các dòng xe của hãng này, cũng không thể lập tức cảm thụ hết sức quyến rũ toát ra từ những đường lượn mới mẻ của thiết kế Chris Bangle. Điều này cũng giống như cảm giác của người dân Paris khi lần đầu tiên nhìn thấy kim tự tháp pha lê đặt cạnh bảo tàng Louvres cổ kính. Chris Bangle trở thành mục tiêu công kích của cả người tiêu dùng, các chuyên gia lẫn giới báo chí. Người ta gọi ông là tên ngoại quốc đáng ghét, là kẻ phá hủy truyền thống lâu đời của BMW. Áp lực lớn đến mức ông phải đứng sau cánh gà trong các buổi ra mắt Serie 7 ở những Auto Show sau đó.
Năm năm sau, khi tên tuổi đã trở nên quá nổi tiếng trong làng thiết kế xe hơi thế giới, Chris Bangle vẫn còn cay đắng khi nhớ lại thời điểm đen tối của năm 2001. Thật may, ban lãnh đạo BMW thời ấy lại ủng hộ ông. Không những khuyến khích Chris Bangle tiếp tục hoàn thiện đường nét hiện đại của Serie 7, ban lãnh đạo BMW còn quyết định thay đổi một loạt thiết kế ở các phân khúc khác nhau theo triết lý của Chris Bangle. Họ đã hành động hoàn toàn đúng. Để ngày nay, khi nói đến BMW là nói đến sự trẻ trung hiện đại, khác với cái bệ vệ ở tuổi trung niên của Mercedes-Benz, công lao lớn nhất thuộc về Chris Bangle và ban lãnh đạo BMW thời kỳ đó. Quan trọng hơn, BMW sau đó đã vượt mặt đối thủ truyền kiếp Mercedes-Benz nhờ đánh trúng tâm lý của giới trẻ, mà điểm đột phá chính là những đường cong gợi cảm do Chris Bangle tạo ra.
Giới trẻ là những người đánh giá tốt nhất về chất lượng thiết kế của Chris Bangle. Tuy sau này, các mẫu SUV X5 hay chiếc convertible Z4 mới thực sự đưa tên tuổi Chris Bangle trở thành huyền thoại, nhưng Serie 7 được coi như mẫu xe xác định triết lý thiết kế và quan điểm của ông về thị trường tương lai. Các đường gân thể thao chạy dọc thân xe hay những góc bom-bê đầy cảm hứng của ca-pô đã trở thành hình mẫu để tham khảo và được nhiều hãng xe khác áp dụng trên nhiều mẫu xe sau này. Đó là bởi có một lý do hiển nhiên : khách hàng tiềm năng nhất luôn luôn là giới trẻ. Mục Xe hơi của tờ báo nổi tiếng The New York Times đã không quá lời khi đánh giá Chris Bangle là nhà thiết kế xe hơi hiểu giới trẻ nhất trong số các nhà thiết kế đương đại.
Quan điểm và giấc mơ
Giới chuyên môn sành sỏi cho rằng Chris Bangle chịu ảnh hưởng khá nhiều từ các quan điểm về không gian và đường nét của kiến trúc đương đại, kết hợp với nghệ thuật tạo hình thời kỳ Phục Hưng, mặc dù chưa khi nào ông bày tỏ một cách rõ ràng về vấn đề này. Trong các phát biểu của mình, Chris Bangle thường xuyên đề cập tới mối liên kết hữu cơ giữa hình thể của chiếc xe với đời sống con người thông qua hiệu ứng thị giác. Theo ông, một thiết kế xe hơi hiện đại không có nghĩa là phải hy sinh toàn bộ đường nét đẹp đẽ cho hình dáng khí động học nhằm mục đích gia tăng tốc độ, nhưng cũng không thể duy trì mãi những đường nét cũ vốn đã trở nên xơ cứng theo thời gian và sự phát triển của xã hội hiện đại. Hay nói cách khác, mẫu xe hiện đại phải toát lên sự trẻ trung và các cảm xúc về tình yêu cuộc sống. Hãy nhìn ánh sáng tác động vào các bề mặt kim loại của một chiếc xe do Chris Bangle thiết kế, bạn sẽ hiểu vì sao quan điểm của ông được tôn vinh. Nó là thứ ánh sáng huyền ảo tạo ra do phản xạ và giao thoa trên các bề mặt được bố trí ở nhiều giác độ khác nhau.
Chris Bangle nói ông rời bỏ BMW là để thực hiện giấc mơ của mình, việc mà ngay cả khi ở vị trí sếp bộ phận thiết kế của một hãng lớn như BMW ông cũng không thể làm vì bị giới hạn bởi những yêu cầu thương mại đơn thuần. Một phòng thiết kế độc lập của riêng mình sẽ tạo điều kiện tốt hơn để ông hoàn thành giấc mơ ấy. Giấc mơ của Chris Bangle là tạo ra những thiết kế sống động theo nguyên tắc bóc tách mảng khối của các kiến trúc sư và nhà điêu khắc. Một phần việc ấy đã từng được ông thể hiện rõ nét qua mẫu xe Z4, mẫu xe được coi như mô phỏng về cơ thể của một người đàn ông khỏa thân và mới đây, sau khi Chris Bangle đã ra đi, BMW vừa quyết định sẽ đẩy mạnh chiến dịch tiếp thị nhằm hướng mạnh sản phẩm này cho khách hàng nữ giới. Việc ông đi khỏi BMW là tổn thất khó bù đắp cho hãng xe, song đứng dưới góc độ khác, điều đó có lợi cho công nghiệp thiết kế xe hơi. Hiện thực hóa giấc mơ của mình cũng có nghĩa là Chris Bangle lại tiếp tục con đường chinh phục những đỉnh cao mới trong thiết kế và mở ra hướng đi sáng tạo trong mê cung phức tạp của nghề này. Nói như James Shield, một khách hàng trung thành của BMW thì ông vẫn còn nợ người hâm mộ nhiều lắm. Phải, ông vẫn còn nợ cuộc sống nhiều lắm, trên tư cách là người mở lối cho những con đường mới, thưa ông Chris Bangle.
Nguyên Anh.
